Haaruitval kennt vele oorzaken
Haaruitval is een vervelende aandoening. Helaas is er geen universeel middel om haarverlies tegen te gaan, omdat er verschillende oorzaken aan ten grondslag kunnen liggen. Elke vorm van haaruitval vraagt om een andere aanpak. Daarom is het erg belangrijk – bij voorkeur met ondersteuning van een arts – om de precieze oorzaak vast te stellen. Vaak speelt één van de volgende factoren een rol:
Erfelijke factoren
Volgens vele wetenschappers is haaruitval voor een (groot) deel genetisch bepaald. In dit geval wordt gesproken van alopecia androgenetica of androgenetische haaruitval. Alopecia androgenetica ontstaat onder invloed van androgenen, de ‘mannelijke’ hormonen. Voor de duidelijkheid: dit soort haaruitval komt zowel bij mannen als vrouwen voor, zij het bij vrouwen in lichtere mate. Het wordt veroorzaakt doordat het hormoon dihydrotestosteron (DHT) zich hecht aan de cellen van de haarfollikels, waardoor het verloop van de groeifase van het haar sneller is en de schacht van het haarzakje wordt verkleind. De verkorte groeifase van het haar en verschrompelde haarzakjes zorgen ervoor dat er bij mannen sprake is van kaalheid en dat vrouwen vaak te maken krijgen met een diffuse vorm van haaruitval. Bij mensen met erfelijke aanleg voor alopecia androgenetica is het genetisch bepaald dat alleen de haren aan de bovenkant van het hoofd zijn uitgerust met androgeenreceptoren. Dit verklaart waarom het haar aan de zijkant en achterkant (nek) van het hoofd niet verloren gaat met het ouder worden, maar haarverlies vaak bij de inhammen, het voorhoofd en de kruin plaatsvindt. De typische terugwijkende haarlijn – ook wel inhammen genoemd – zijn typerend voor androgenetische alopecia. Overigens komt dit vooral bij mannen op deze manier voor – bij vrouwen begint deze vorm van haaruitval meestal bij de haarscheiding en verloopt het meer diffuus.
Een verstoord immuunsysteem
Iets minder bekend van naam is de aandoening alopecia areata (de zogeheten ‘pleksgewijze kaalheid’). Na androgenetische alopecia is dit echter de meest voorkomende vorm van haaruitval in Nederland. Het is een aandoening waarbij er vrij plotseling ronde of ovaalvormige kale plekken ontstaan in de behaarde gebieden. Alopecia areata kan op elke leeftijd optreden, bij zowel mannen als vrouwen. Over de mogelijke oorzaken van alopecia areata zijn de wetenschappers het nog niet helemaal eens. Mogelijk bestaat ook hier een erfelijke factor. Men vermoedt ook dat bepaalde auto-immuunziekten (ziekten die veroorzaakt worden door de productie van antistoffen tegen onderdelen van het eigen lichaam, in dit geval de haarwortels) een rol kunnen spelen.
Haaruitval als gevolg van stress
Ingrijpende emotionele gebeurtenissen of periodes van verhoogde stress kunnen ook leiden tot haaruitval. Hoewel wetenschappers het in het geval van alopecia areata nog niet helemaal eens zijn over dit verband, geldt dit voor verschillende andere vormen van haaruitval al wel als onomstotelijk bewezen. Zo heeft alopecia diffusa, diffuse haaruitval, een wetenschappelijk vastgesteld verband met psychologische factoren zoals extreme stress. Telogeen effluvium – de meest voorkomende vorm van alopecia diffusa – blijkt door stress zowel te kunnen ontstaan als te worden versterkt.
Haaruitval als gevolg van een voedingsstoffentekort
Vrijwel overal in de natuur zijn voedingsstoffen essentieel voor groei. Het haar vormt hierop geen uitzondering. De haren hebben niet alleen vitamines nodig – waarbij vooral de B-complex vitamines heel belangrijk zijn – maar ook sporenelementen en aminozuren, zoals arginine, glutamine en cysteïne. Een tekort aan deze voedingsstoffen kan leiden tot haaruitval. Bekende voorbeelden in dit verband zijn biotine en het sporenelement zink. Tekorten ontstaan vaak bij te eenzijdige voedingspatronen of diëten.
Haaruitval als indicator van ziekte
Plotseling haarverlies kan duiden op een onderliggende aandoening of ziekte. Er zijn echter zoveel verschillende aandoeningen die haaruitval kunnen triggeren, dat het lastig is om hier een volledige opsomming van te geven. Opvallend is echter dat plotseling verlies van haren vaak in combinatie met infecties voorkomt (alopecia parvimaculata of alopecia symptomatica). Voorbeelden hiervan zijn zweren, abcessen, gordelroos en wondroos. Andere mogelijke boosdoeners kunnen muzinose (alopecia mucinosa) en syfilis (alopecia specifia ) zijn, evenals stofwisselingsziekten of een slecht functionerende schildklier. Omdat haaruitval een indicatie kan zijn van een ziekte of aandoening, is het raadzaam om bij de dokter langs te gaan om een goede diagnose te stellen.
Haaruitval als bijwerking van medicijngebruik
Soms is niet een ziekte zelf, maar de behandeling hiervan verantwoordelijk voor haaruitval. Dit komt vooral voor bij de behandeling van kanker (chemotherapie), schildklieraandoeningen en bloedstolling-remmende middelen (bloedverdunners en anti-trombosemiddelen). Bij vrouwen kunnen anticonceptiemiddelen zorgen voor haarverlies.